Vrijdag 29 maart
Op Goede Vrijdag ontmoeten wij elkaar op de parkeerplaats bij het zwembad in Harmelen. Als Marijke en Geert proberen om, voordat we vertrekken, onze communicatie apparatuur op elkaar af te stemmen, blijkt dit niet te kunnen. Onze 144MHz ontvanger, door Marijke benoemd als 27mc bakkie, is toch wat anders dan de door Geert aangeschafte 27mc portofoon.
Los van elkaar rijden wij richting Kassel en overnachten op een parkeerplaats naast een grote circustent.
Zaterdag 30 maart
Aanvankelijk willen Marijke en ik Oostenrijk vermijden vanwege de vele verhalen op campersites over weegbruggen, gewichtscontroles en de pittige prijzen die voor overgewicht betaald moeten worden. Uiteindelijk zijn we gezwicht voor de argumenten van Geert die dit na onderzoek als “broodjeaapverhaal” wegzet en besluiten wij toch via Oostenrijk naar Kroatië te rijden.
Als wij op een parkeerplaats naast de autoweg om tien uur een koffiestop maken, komen er zeven jongens van rond de twintig met bierflesjes in de hand naast onze camper staan. Ze beginnen tegelijkertijd luid lachend te plassen, gelukkig met hun kont naar ons toe, maar wel tegen de picknicktafels aan. Wij staan sprakeloos naar dit schouwspel te kijken. Daarna stappen ze met z’n allen in hun busje en verdwijnen.
Via een een zeer rustige autoweg rijden we naar onze volgende overnachtingsplek. Daar belanden we tussen een kermis in opbouw in Wels.
Zondag 31 maart tot dinsdag 2 april
De paasdagen willen wij graag op een camping doorbrengen en door de bijna lege autowegen komen wij tot aan Zagreb. Aan een meer vinden we een prima camperplek met pizzatent, Camp Zagreb. Vanuit de camping kunnen wij met de trein naar de stad.
We lopen een rondje om het meer en eten in de pizzatent.
Vanuit de camping worden we met een pendelbusje naar het station gebracht en zijn we in twintig minuten in Zagreb.
We slenteren door de stad, drinken koffie en bezoeken het museum over verbroken relaties. Een verrassing. De tentoonstelling laat objecten en verhalen zien, verbonden aan verbroken relaties; begonnen door twee kunstenaars uit Zagreb en aangevuld met ervaringen van vrienden en kennissen. Doordat deze tentoonstelling over de hele wereld trok, werden steeds meer mensen enthousiast om ook hun ervaringen te delen. Inmiddels is het uitgegroeid tot een tentoonstelling in een eigen museum.
Omdat iedereen zich op een of andere manier in het gegeven, verbroken relaties, herkent is het een boeiende tentoonstelling geworden.
Al wandelend door het oude gedeelte van de stad valt de vele graffiti op, die tot stahoogte op alle gebouwen is gespoten. Ook treinen zijn rijk beklad.
De vele design winkels met zelfontworpen kleding is in het oog springend. Prachtige creaties. Er wordt veel zwarte stof gebruikt en in het straatbeeld is dit terug te vinden.
Ons middagje Zagreb wordt met een heerlijke lunch in een Indiaas restaurant afgesloten, omgeven door stromende regen.
Woensdag 3 april
Een paaseitje uit de koelkast is Geert fataal geworden. Het kost hem een gebroken kies. De volgende ochtend zit hij in een stoel bij de tandarts terwijl wij ons richting de grens met Bosnië en Herzegovina begeven. Lange rijen met vrachtwagens staan op hun beurt te wachten, terwijl wij in redelijk snel tempo de grens kunnen oversteken.
Direct bij binnenkomst valt ons het verschil met Kroatie op. Dit land is redelijk welvarend in tegenstelling tot Bosnië dat een armoedige indruk maakt en nog heel wat achterstallig onderhoud moet wegwerken.
Omdat we niet via “bakjes” kunnen communiceren, gebruiken we de mogelijkheid om elkaars locatie live te volgen via WhatsApp. We kunnen precies zien waar de ander zit en wat de afstand tot elkaar is.
We maken al meerdere dagen gebruik van deze mogelijkheid. Maar als wij een paar uur in Bosnië rijden, blijkt dat zowel bij Marijke als bij mij de provider uit voorzorg onze telefoonkaartjes heeft geblokkeerd. Er was in die korte tijd bij elk van ons al 60 euro afgeschreven! We waren even vergeten dat we ons buiten Europa bevonden!
We keren terug naar onze camping van vijf jaar terug vlak bij een forellenrestaurant. Het hek staat uitnodigend open, toilet en water is beschikbaar, maar niemand te zien. Helaas is het forellenrestaurant gesloten. We reizen duidelijk buiten het toeristenseizoen.
Donderdag 4 april
Via de schitterende weg Banja Luka (weg 16) naar Sarajevo komen we in een opstopping terecht. Een vrachtwagen is met pech, precies in een bocht onder een overstekende rots, tot stilstand gekomen. En de andere vrachtwagens aan beide kanten van de weg eveneens. Gelukkig zijn wij klein en laag genoeg om te kunnen passeren.
Op de weg van Banja Luka naar Sarajevo maken we een stop in Visoko. Door een Nederlandse vriendin zijn we geattendeerd op de Bosnische piramiden die zich hier bevinden. Omdat we er vlak langs rijden stoppen we om een kijkje te nemen.
In 2005 kondigde dr. Osmanagic, een Amerikaanse zakenman van Bosnische afkomst, aan dat hij met een team van archeologen piramiden heeft ontdekt van een beschaving die 12.000 jaar geleden geleefd zou hebben.
In het gebied zijn in totaal zeven piramides gevonden, die geen van allen uitgegraven zijn. Het stadje Visoko ligt aan de voet van de grootste piramide, die van de Zon.
Er is een dicht netwerk van ondergrondse tunnels ontdekt die de archeologische vindplaatsen in het gebied met elkaar verbinden. Ongeveer 1,5 km van deze Ravne-tunnels zijn nu te bezoeken. Mensen verklaren hier te zijn genezen en/of bijzondere energie te voelen en het water van de Ravne-tunnels zou helende eigenschappen hebben.
De piramides in Visoko worden niet algemeen geaccepteerd als echte piramides vanwege gebrek aan wetenschappelijk bewijs, geen duidelijke vondsten en kritiek op de geologie.
Voor wie er meer over wil lezen, kijk bijvoorbeeld op de site reiskick.nl/bosnie/mysterieuze-piramides-visoko.
Na een bezoek aan dit enegierijke gebeuren zoeken wij een camping met een goede verbinding naar Sarajevo. Via ongelooflijk smalle weggetjes waarop geen auto kan passeren, komen we aan bij camping Sarajevo op tien kilometer afstand van de stad Sarajevo. Het blijkt dat wij de moeilijke weg hebben genomen in plaats van de meer toegankelijke …. De ruime camping ligt aan een beekje en wordt gerund door super behulpzame eigenaren.
Op de camping ontmoeten wij een Belgische vrouw die de eerste Nederlandse camperreisgids over Bosnië en Herzegovina heeft geschreven. De gids is sinds een paar maanden in de handel en een leuke aanvulling op ons Engelstalige reisboek over deze streek.
Wij hebben vijf jaar geleden op onze site uitvoerig geschreven over de door ons bezochte bezienswaardigheden in Sarajevo en de problemen tussen de verschillende bevolkingsgroepen die hier met elkaar moeten samenleven (zie albanie-2019/bosnie-en-herzegovina). Dit proces gaat moeizaam en van integratie kun je ook nauwelijks spreken. De meeste moslims wonen in Sarajevo, in Banja Luka is de meerderheid Servisch, terwijl in Mostar Kroaten en moslims de hoofdmoot vormen.
Zaterdag 6 april
In het oude centrum van Sarajevo, waar we comfortabel met een boemeltreintje vanuit de camping zijn beland, is goed te zien dat naast toeristen, moslims de binnenstad bevolken. Zittend op een terrasje met Bosnische koffie, trekt een kleurrijke stoet mensen aan ons voorbij.
Wij zouden hier uren kunnen zitten maar doen het niet en bezoeken het War Childhood Museum.
De tentoonstelling is vooral bedoeld voor kinderen. Met interactieve spelletjes worden de kinderen uitgedaagd om hun eigen situatie te vergelijken met die van leeftijdgenootjes in oorlogstijd.
De tentoonstelling bestaat uit allerlei objecten die voor de kinderen tijdens de oorlog van levensbelang waren. Zij verwoorden in teksten naast de objecten de grote betekenis hiervan voor henzelf. Het is in zijn eenvoud een indrukwekkende tentoonstelling die duidelijk maakt hoe essentieel kleine attenties zijn, en hoeveel houvast die kunnen bieden in tijden van ontreddering.
Vervolgens gaan we naar Galerija 11/07/95, hier is een tijdelijke tentoonstelling over Screbenitza te zien.
Als we de deur van de zaal opendoen worden we overvallen door wanden die van boven tot onder beplakt zijn met pasfoto’s van gestorven mannen…. Met een klap beland je middenin de oorlog in Screbenitza. De foto’s aan de wand zijn hartverscheurend en gruwelijk. De videodocumentaire met daarin de rol van het Nederlands bataljon, maakt dat je onzichtbaar zou willen zijn. Wij, maar ook de mensen om ons heen zijn aangeslagen. Het is ook niet te bevatten dat mensen dit elkaar aandoen. Steeds maar weer.
Behoorlijk van slag staan wij buiten in de zon. Meer kunnen wij niet aan en met de taxi keren we terug naar onze vredige camping aan het water.
Zondag 7 april
We zijn wel toe aan een rustdag op de camping. Bij ons betekent dit poetsen, wassen en de website bijwerken. Daarna een wandeling naar een wegrestaurant voor een late lunch. De verwachtingen waren hoger dan de geleverde prestaties. De volgende keer beter.
Maandag 8 april
Voor de tweede keer rijden wij met veel plezier de prachtige route (E73) langs de rivier Nerefta, richting Mostar. De toppen van de bergen zijn nog met sneeuw bedekt.
Ook nu stoppen wij weer bij het restaurant Sedmica in Jablanica met “schapen aan het spit” langs de grote weg. We hebben ons fotoboek van de vorige reis bij ons met daarin foto’s van personeel, restaurant en de schapen. De serveerster is enthousiast en vraagt of ze foto’s van het boek mag maken. Daarna vraagt zij of het een promotieboek is voor het toerisme in Bosnie, het ziet er zo mooi uit! Nee het is een privé boek van ons en een beetje van Abelli.
Inmiddels zijn ook Geert en Hammy aangeschoven en na de heerlijke schapenlunch rijden we door naar autocamp Blagaj, ongeveer twaalf kilometer van Mostar. Ondertussen scoren we langs de weg nog enkele verse forellen die, nadat ze uit het bassin zijn gevist, met een klap op hun kop, dood in een plastic zakje belanden.
De positieve referenties over autocamp Blagaj kloppen helemaal. We hebben in onze jarenlange camperervaring nog nooit meegemaakt dat wij werden ontvangen met twee vrije consumpties naar keuze, een stuk baklava en een fles wijn om mee te nemen naar de camper. Behulpzaam, vriendelijk, gastvrij en ook nog één van de meest goedkope campings. Wat een binnenkomst!
Lees verder: van Bosnië naar Albanië